Quảng Bình một tỉnh nằm ở miền Trung Việt Nam, nổi tiếng với bãi biển xanh mát và cảnh quan thiên nhiên hoang sơ. Bên cạnh biển Nhật Lệ, vùng đất này còn được biết đến với hệ thống hang động hùng vĩ, trong đó nổi bật nhất là Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, được UNESCO hai lần công nhận là di sản thiên nhiên thế giới. Với diện tích lớn, bao phủ rừng nguyên sinh và hệ thống núi đá vôi cổ, Phong Nha – Kẻ Bàng sở hữu hơn 300 hang động lớn nhỏ và những dòng sông ngầm bí ẩn. Đây là điểm đến thu hút nhiều du khách yêu thiên nhiên và các nhà nghiên cứu nhờ đa dạng sinh học phong phú và cảnh quan hùng vĩ. Với hệ thống hang động đa dạng, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, và đa dạng sinh học phong phú, nơi đây thu hút hàng ngàn lượt khách du lịch mỗi năm. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết và cập nhật mới nhất về Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ – Bàng, từ lịch sử hình thành đến các hoạt động du lịch thú vị.
Xem thêm
- Biển Ngư Thủy Bắc: Nét đẹp ẩn giấu của Quảng Bình
- Cánh đồng muối Quảng Bình – Nét đẹp độc đáo của mảnh đất nắng gió
- Suối đá Quảng Bình: Điểm du lịch lý tưởng cho kỳ nghỉ xanh
- Sông Gianh Quảng Bình: Ranh giới huyền thoại của lịch sử đất nước
- Khu lịch sinh thái Khe Nước Lạnh Quảng Bình: Điểm check-in tươi mát giữa núi rừng
Thông tin tổng quát về Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng
Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng nằm ở phía Tây của tỉnh Quảng Bình, thuộc các huyện Bố Trạch, Minh Hóa và Quảng Ninh. Cách thành phố Đồng Hới khoảng 50km về phía Tây Bắc, khu vực này giáp biên giới và liên kết với Khu bảo tồn sinh học Quốc gia Hin Namno Lào, tạo thành một vùng núi đá vôi rộng lớn với hệ sinh thái phong phú, đa dạng.
Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng có diện tích hơn 123.000 ha, là vườn quốc gia có diện tích lớn nhất Việt Nam, được UNESCO hai lần công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới vào năm 2003 và 2015 với các tiêu chí về địa chất địa mạo, hệ sinh thái và đa dạng sinh học.
Lịch sử hình thành Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng
Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng bắt đầu thu hút sự chú ý của các nhà khoa học từ những năm 1899, khi những khám phá đầu tiên về hệ thống hang động nơi đây được ghi nhận. Từ đó, hàng loạt cuộc nghiên cứu và khảo sát quy mô lớn đã được thực hiện, đặc biệt là của các nhà thám hiểm Anh, Pháp và Việt Nam, giúp phát hiện ra nhiều hang động mới và hệ sinh thái đa dạng.
Các dấu mốc quan trọng trong quá trình phát triển VQG Phong Nha – Kẻ Bàng
– Năm 1986: Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng tiền thân là khu rừng đặc dụng Phong Nha được thành lập theo Quyết định số 194/CT ngày 09/8/1986 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ) Quyết định thành lập Khu Văn hóa Lịch sử với tổng diện tích là 5.000 ha. Đây là khu rừng đặc dụng đầu tiên của tỉnh Quảng Bình nhằm bảo tồn hệ sinh thái rừng nguyên sinh trên núi đá vôi gắn liền với các di tích lịch sử của dân tộc Việt Nam.
– Năm 1993: Chuyển thành Khu bảo tồn thiên nhiên Phong Nha theo Quyết định số 964/QĐ-UB ngày 05/12/1993 của UBND tỉnh Quảng Bình với tổng diện tích 41.132 ha.
– Năm 1999: Dự án đầu tư cho Vườn Quốc gia đề xuất mở rộng khu vực bao gồm khu vực vùng núi đá vôi Kẻ Bàng cho đến phía tây bắc và đề xuất điều chỉnh phân hạng quản lý từ khu bảo tồn thiên nhiên lên phân hạng Vườn Quốc gia.
– Năm 2001: Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng được thành lập theo Quyết định số 189/TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 12 tháng 12 năm 2001, có tổng diện tích là 85.754 ha, trong đó Phân khu Bảo vệ nghiêm ngặt có diện tích là 64.894 ha, Phân khu Phục hồi sinh thái diện tích là 17.449 ha và Phân khu Hành chính dịch vụ có diện tích là 3.411 ha.
– Năm 2003: Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng chính thức được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới với tiêu chí số viii: có các giá trị địa chất, địa mạo và địa lý nổi bật toàn cầu.
– Năm 2009: Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt theo Quyết định số 1272/QĐ-TTg ngày 12/8/2009 của Thủ tướng Chính phủ.
– Năm 2013: Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 1062/QĐ-TTg ngày 05/7/2013 về việc điều chỉnh ranh giới VQG Phong Nha – Kẻ Bàng từ 85.754 ha lên tổng diện tích là 123.326 ha (tăng 30.570 ha).
– Năm 2015: Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đã được UNESCO lần thứ hai ghi danh vào Danh sách Di sản thế giới.
Quá trình công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới
Trải qua nhiều năm nghiên cứu và phát triển du lịch bền vững, vào năm 2003, Phong Nha – Kẻ Bàng chính thức được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới nhờ vào hệ thống karst cổ xưa có niên đại hơn 400 triệu năm. Năm 2015, UNESCO tiếp tục công nhận lần thứ hai với tiêu chí về đa dạng sinh học và hệ động thực vật quý hiếm.
– Năm 2003, UNESCO đã chính thức công nhận khu vực này là Di sản thiên nhiên thế giới theo tiêu chí thứ tám đó là có giá trị nổi bật về địa chất và địa mạo, là ví dụ tiêu biểu đại diện cho những giai đoạn lớn trong lịch sử hình thành lớp vỏ của Trái Đất, trong đó có lịch sử về sự sống, các quá trình địa chất quan trọng đang tiếp diễn trong sự phát triển của các địa mạo, hoặc các đặc điểm quan trọng về địa chất hoặc địa lý tự nhiên.
– Đến năm 2015, Phong Nha – Kẻ Bàng tiếp tục được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới lần thứ hai theo tiêu chí thứ chín và thứ mười theo bộ tiêu chí của UNESCO về giá trị nổi bật toàn cầu của di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới.
Tiêu chí thứ chín đánh giá về quá trình sinh thái và hệ sinh thái, trong đó công nhận tại Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng có hệ sinh thái hang động và các loài động, thực vật sinh sống vô cùng độc đáo, có nhiều loài đứng trước nguy cơ tuyệt chủng và sống phụ thuộc vào hệ thống hang động. Di sản được bao phủ với 84% diện tích rừng đặc dụng, với hệ thống sinh thái rừng mưa nhiệt đới có tầm quan trọng toàn cầu. Tiêu chí thứ mười đánh giá về đa dạng sinh học, công nhận Phong Nha – Kẻ Bàng là nơi cư trú của nhiều loài động thực vật quý hiếm, có nhiều loài có nguy cơ tuyệt chủng. Khu vực này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn hệ sinh thái và các loài sinh vật đặc hữu.
Đặc điểm tự nhiên của VQG Phong Nha – Kẻ Bàng
Địa hình và khí hậu
Phong Nha – Kẻ Bàng có địa hình chủ yếu là núi đá vôi và hệ thống rừng nhiệt đới nguyên sinh. Khí hậu nơi đây mang tính chất nhiệt đới gió mùa, chia thành hai mùa rõ rệt: mùa khô kéo dài từ tháng 4 đến tháng 8 và mùa mưa từ tháng 9 đến tháng 3 năm sau. Nhiệt độ trung bình năm khoảng 23-25°C, tạo điều kiện thuận lợi cho các loại hình du lịch khám phá và sinh thái.
Hệ thống sông ngòi và hang động
Phong Nha – Kẻ Bàng nổi tiếng với hệ thống hang động độc đáo, được ví như “vương quốc hang động” của Việt Nam với hơn 400 hang động lớn nhỏ đã được khảo sát và đo vẽ với tổng chiều dài 220km chia thành ba hệ thống chính: hệ thống Phong Nha, hệ thống Vòm và hệ thống Chày. Ngoài ra, hệ thống sông ngầm trong các hang động như sông Chày, sông Son cũng tạo nên vẻ đẹp hùng vĩ và bí ẩn cho khu vực này. 03 con sông chính là sông Chày, sông Son và sông Troóc. Nguồn nước cung cấp cho các con sông này là hệ thống các sông suối ngầm karst đổ ra các điểm ở hang Én, hang Vòm, hang Tối và hang Phong Nha.
Hệ sinh vật đa dạng
Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng còn được ví như là một trong những khu bảo tồn thiên nhiên quan trọng, có giá trị to lớn về tính đa dạng sinh học.
Về động vật, nơi đây là ngôi nhà của 1.394 loài động vật, trong đó có 82 loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam, 116 loài được ghi trong Sách đỏ IUCN, 66 loài có tên trong các phụ lục CITES , 123 loài trong danh mục Nghị định 84 của Chính phủ về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý hiếm và thực thi công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp.
Hệ thực vật tại Vườn Quốc giá Phong Nha – Kẻ Bàng ghi nhận 2.952 loài thực vật bậc cao; trong đó có 111 loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam, 121 loài được ghi trong Sách đỏ IUCN, 46 loài thuộc Nghị định 84. Đặc biệt, sự tồn tại quần thể Bách xanh đá 500 tuổi, diện tích khoảng 5000ha được xem là sinh cảnh rừng độc đáo nhất bởi tầm quan trọng toàn cầu và giá trị bảo tồn.
Hệ thống hang động đồ sộ tại Phong Nha – Kẻ Bàng
Với hơn 400 hang động đã được khảo sát, đo vẽ và lập bản đồ với tổng chiều dài 220km và thêm hàng chục hang động lớn nhỏ khác được tiếp tục phát hiện sau những chuyến khám phá thường niên của Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh, các hang động ở Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng không chỉ đa dạng về hình thái, cấu trúc địa chất mà còn có giá trị đặc biệt về khoa học và giá trị kinh tế du lịch.
Một số hang động nổi bật đã và đang đưa vào khai thác du lịch tại Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng thu hút du khách trong nước và quốc tế hiện nay:
- Hang Sơn Đoòng: Được phát hiện năm 2009, đây là hang động lớn nhất thế giới với chiều dài hơn 9km và thể tích hang đủ để chứa một tòa nhà chọc trời. Hang Sơn Đoòng nằm sâu trong rừng nguyên sinh, là biểu tượng của du lịch mạo hiểm Việt Nam.
- Hang Én: Là hang động lớn thứ ba thế giới, nằm gần hang Sơn Đoòng. Hang Én có không gian rộng lớn và hệ sinh thái đa dạng, đặc biệt là sự xuất hiện của hàng ngàn con chim én làm tổ trong hang.
- Động Phong Nha: Nổi tiếng với dòng sông ngầm dài nhất thế giới, động Phong Nha là một trong những hang động nổi bật nhất tại Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng. Với chiều dài hơn 7.7 km, động Phong Nha có cấu trúc phức tạp với hàng trăm nhũ đá và măng đá đẹp mắt, đặc biệt là hệ thống sông ngầm uốn lượn bên trong. Đây cũng là một trong những điểm du lịch chính của vườn quốc gia, thu hút nhiều du khách nhờ vào vẻ đẹp thiên nhiên độc đáo.
- Động Thiên Đường: Là hang động khô dài nhất châu Á, với chiều dài hơn 31 km. Hang được ví như “thiên đường trong lòng đất” nhờ vào hệ thống nhũ đá và măng đá kỳ vĩ, mang hình dáng kỳ lạ, như những cung điện nguy nga. Động Thiên Đường là điểm đến lý tưởng cho những du khách yêu thích sự tĩnh lặng và muốn trải nghiệm vẻ đẹp siêu thực của thiên nhiên.
- Hang Tối: Là một trong những hang động đặc biệt với sự kết hợp giữa thám hiểm và các hoạt động mạo hiểm như zipline, chèo thuyền kayak và tắm bùn. Hang Tối là nơi du khách có thể tham gia vào những chuyến thám hiểm đầy thách thức và mạo hiểm, đồng thời tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn giữa thiên nhiên.
- Hang Va: Nổi tiếng với hệ thống thạch nhũ tinh xảo, hang Va là một điểm đến thu hút những du khách yêu thích sự mạo hiểm. Hang có cấu trúc đặc biệt với các khối thạch nhũ hình nón, tạo nên một khung cảnh kỳ ảo. Hang Va là lựa chọn lý tưởng cho các tour thám hiểm có độ khó cao.
- Hang Pygmy: Là một trong những hang động lớn nhất thế giới, hang Pygmy nổi bật với kích thước khổng lồ và sự hoang sơ tuyệt đẹp. Nằm sâu trong rừng, đây là điểm đến lý tưởng cho những du khách yêu thích sự thách thức và khám phá.
- Động Tiên Sơn: Động Tiên Sơn còn được gọi là “động khô” vì không có sông ngầm bên trong, nhưng nổi bật với các thạch nhũ trắng tinh khôi. Đây là một trong những hang động mang vẻ đẹp huyền bí, lý tưởng cho du khách muốn tận hưởng sự yên bình và chiêm ngưỡng cảnh sắc thiên nhiên.
- Hang Đại Ả: Đây là một trong những hang động mới được khai thác, với không gian hoang sơ, thạch nhũ hình thành qua hàng triệu năm. Hang Đại Ả đặc biệt hấp dẫn đối với các nhà thám hiểm bởi độ khó cao và sự kỳ bí bên trong hang.
Bên cạnh đó, sâu trong rừng quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng vẫn còn ẩn chứa nhiều bí ẩn mà con người chưa thể khám phá hết. Vào năm 2024, đoàn khảo sát gồm các chuyên gia hang động Hoàng Gia Anh và công ty du lịch mạo hiểm Oxalis Adventure đã phát hiện thêm 7 hang động mới tại khu vực Thượng Trạch, Bố Trạch, thuộc vùng lõi của VQG Phong Nha-Kẻ Bàng. Những phát hiện này càng khẳng định danh xưng “Vương quốc hang động” của khu vực, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn và phát huy những giá trị thiên nhiên quý báu này.
Cẩm nang du lịch Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng
Mùa du lịch Phong Nha lý tưởng
Thời điểm tốt nhất để tham quan Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng là từ tháng 12 đến tháng 9, khi thời tiết khô ráo và thuận lợi cho việc khám phá hang động và tham gia các hoạt động ngoài trời. Vào mùa mưa từ tháng 10 đến tháng 11, nhiều địa điểm tham quan hang động có thể ảnh hưởng do mưa lũ tuỳ thời điểm tuy nhiên các hoạt động du lịch thăm quan, khám phá thiên nhiên, nghỉ dưỡng hay tìm hiểu văn hoá, lịch sử vẫn có thể tiến hành thuận lợi.
Hướng dẫn đi đến Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng
Du khách có thể đến Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng bằng nhiều phương tiện khác nhau:
– Bằng xe ô tô hoặc xe máy: Từ trung tâm thành phố Đồng Hới, chỉ mất khoảng 1 tiếng để đến Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng qua quốc lộ 16.
– Bằng xe bus: Có các tuyến xe bus từ Đồng Hới đến Phong Nha hàng ngày với giá vé khá rẻ.
– Bằng máy bay: Du khách từ các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM có thể bay đến sân bay Đồng Hới và tiếp tục di chuyển bằng taxi hoặc xe bus đến Phong Nha.
Các loại hình du lịch hấp dẫn
– Du lịch sinh thái: Với hệ thống rừng nhiệt đới nguyên sinh và đa dạng sinh học phong phú, Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích du lịch sinh thái. Du khách có thể tham gia vào các tour du lịch khám phá hệ thực vật và động vật quý hiếm, thăm quan rừng nguyên sinh hoặc tản bộ dọc theo các con suối và thác nước trong khu vực.
– Du lịch khám phá hang động: Đây là một trong những loại hình du lịch nổi bật nhất tại Phong Nha – Kẻ Bàng, với các tour tham quan, thám hiểm hang động đầy hấp dẫn. Từ các điểm du lịch tham quan hang động mở cửa đại trà cho du khách như Động Phong Nha – Tiên Sơn, Động Thiên Đường, Hang Tối đến các tour du lịch mạo hiểm theo nhóm nhỏ từ 1 đến 4 ngày như các chương trình thám hiểm hang Sơn Đoòng, hang Én… mang đến cho du khách trong nước và quốc tế những trải nghiệm thật sự khác biệt.
– Du lịch văn hóa, lịch sử: Không chỉ nổi tiếng với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, Phong Nha – Kẻ Bàng còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử của địa phương. Du khách có thể tham gia vào các hoạt động giao lưu văn hóa, lễ hội, thăm quan làng nghề truyền thống và tìm hiểu về đời sống của người dân tộc thiểu số sống quanh vùng. Bên cạnh đó, Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng còn là nơi lưu giữ rất nhiều di tích lịch sử, trong đó có nhiều di tích lịch sử đã được xếp hạng cấp Quốc gia, là những minh chứng giá trị trong cuộc kháng chiến chống Mỹ xâm lược như đường 20 Quyết thắng, Hang Tám Cô, Hang Y Tá, cầu Trạ Ang…
Lưu ý khi du lịch đến Phong Nha – Kẻ Bàng
– Bảo vệ môi trường: Du khách cần tuân thủ các quy định bảo vệ môi trường khi tham gia vào các tour du lịch tại Phong Nha – Kẻ Bàng. Tránh làm tổn hại đến hệ sinh thái, không xả rác bừa bãi, và tôn trọng các quy định của khu vực bảo tồn, điểm tham quan.
– An toàn khi tham gia các hoạt động du lịch: Đối với những hoạt động mạo hiểm như thám hiểm hang động hoặc chèo thuyền, du khách cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của đội ngũ hướng dẫn viên để đảm bảo an toàn tuyệt đối.
Cân bằng bảo tồn thiên nhiên và phát triển du lịch
Những thách thức:
– Áp lực từ du lịch: Số lượng du khách ngày càng tăng đặt ra nhiều thách thức trong việc bảo vệ hệ sinh thái và đảm bảo bền vững cho Vườn Quốc gia.
– Biến đổi khí hậu: Sự thay đổi của khí hậu toàn cầu có thể ảnh hưởng đến hệ sinh thái nhạy cảm của khu vực, đặc biệt là hệ thống sông ngầm và thảm thực vật trong vườn quốc gia.
– Khai thác tài nguyên trái phép: Mặc dù đã có các biện pháp bảo vệ, nhưng việc khai thác tài nguyên rừng và động vật hoang dã trái phép vẫn là một vấn đề lo ngại tại Phong Nha – Kẻ Bàng.
Các giải pháp:
– Chính sách quản lý bảo tồn: Các biện pháp bảo tồn nghiêm ngặt được áp dụng nhằm bảo vệ hệ sinh thái và duy trì tính đa dạng sinh học tại Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng. Chính quyền địa phương cũng hợp tác với các tổ chức quốc tế để nâng cao hiệu quả bảo vệ rừng và hệ động vật quý hiếm.
– Phát triển du lịch bền vững: Đơn vị Oxalis là đơn vị tiên phong trong việc phát triển các tour du lịch mạo hiểm tại Phong Nha – Kẻ Bàng, đồng thời chú trọng đến các biện pháp bảo vệ môi trường và hướng tới mục tiêu du lịch bền vững, không để lại dấu chân carbon (net-zero).
– Nâng cao nhận thức cộng đồng: Cộng đồng địa phương được khuyến khích tham gia vào việc bảo vệ vườn quốc gia thông qua các chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức về giá trị của Di sản thiên nhiên thế giới Phong Nha – Kẻ Bàng, đồng thời ngày càng nhiều nhân lực địa phương được hỗ trợ đào tạo và tham gia vào các công việc phục vụ du lịch, góp phần nâng cao đời sống và nhận thức cộng đồng trong khu vực.
Thông tin liên hệ Ban quản lý Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng
Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng được quản lý bởi Ban quản lý Vườn Quốc gia, chịu trách nhiệm giám sát và điều hành các hoạt động bảo tồn và du lịch.
Thông tin liên hệ:
– Điện thoại: +84 2323677021
– Email: [email protected]
– Địa chỉ: Thị trấn Phong Nha, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình
Trên đây là thông tin chi tiết từ A đến Z về Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng tại Quảng Bình, Việt Nam. Hy vọng bài viết sẽ giúp du khách hiểu rõ hơn về địa điểm du lịch đặc sắc này và có những trải nghiệm thú vị khi khám phá thiên nhiên hùng vĩ của Quảng Bình.
Cùng chủ đề